SCHALKHAAR – Handen ontsmet, mondkapje op, karretje schoongemaakt en daar gaan we. Schap langs schap, lijstje in de hand, gedachteloos gooien we de boodschappen in onze kar. Bananen uit Colombia, brood uit Oekraïne, eieren uit Barneveld. Wat als je diezelfde producten gewoon uit je eigen omgeving haalde? En daarmee kon bijdragen aan een eerlijker, duurzamer en toekomstbestendiger Deventer? Daaraan werkt De Oorsprong in Schalkhaar, het centrum voor ambachtelijke streekproducten.
Lokale kracht
“Als 3% van de Deventenaren producten lokaal zou kopen, zouden alle boeren in deze regio daar goed van kunnen leven”, zegt Jeroen Bartels, eigenaar van De Oorsprong. “Dan zouden ze niet meer hoeven produceren voor enorme groothandels en supermarktketens en gaan hun producten niet meer de halve wereld over. Dat betekent minder massaproductie, minder winstmarges, minder transport en minder druk op de boeren én de natuur.’’ Betere zorg voor de omgeving dus, én nog betere producten ook. “De producten zijn kwalitatief beter en in veel gevallen ook voedzamer dan het massavoedsel. Daarnaast is het ook gewoon een fijn gevoel om te weten waar je voedsel vandaan komt.”
Zelfde gemak
Om zo’n systeem aan te jagen richtten Bartels en Koos Boertjens de Oorsprong inkoopcoöperatie op. Hiermee kun je als Deventenaar alle voeding die je in de supermarkt koopt, online bij De Oorsprong bestellen. “Wij halen de producten van boerderijen en ambachtelijke producenten uit de regio. Van de standaard aardappelen en eieren, tot pindakaas, bier of pasta. Sommige producten, die bijvoorbeeld seizoensgebonden zijn, kopen we in via een biologische groothandel. Daardoor hebben we meer dan 300 producten, waardoor je écht hetzelfde gemak hebt als in de supermarkt. En zelfs meer, want je boodschappen staan voor je klaar om opgehaald te worden.”
Door het verminderen van het aantal tussenpartijen zijn de prijzen gelijk aan- of zelfs lager dan in de winkel. “Boeren krijgen een eerlijke prijs en de klant betaalt gemiddeld 10% minder voor de boodschappen.” De producten haal je voorlopig zelf af in Schalkhaar. “Maar we werken aan een plan om de boodschappen op een slimme en betaalbare manier te distribueren, bijvoorbeeld door samen te werken met de Heihoeve.’’
De Oorsprong
Bartels wil met De Oorsprong lokale producenten en makers verbinden met inwoners of toekomstige consumenten. Bijvoorbeeld met de inkoopcoöperatie, maar ook via cursussen en door ambachtelijke ondernemers een podium te bieden.
“Zo hebben we een Syrische man die op authentiek Syrische wijze kaas maakt, een nogamaker en een timmerman. We hebben Max, die hier na een ingrijpende ziekte begon om bezig te zijn, en nu een onderneming heeft opgezet in gedroogde kruiden voor mensen die zoutloos moeten eten. Eerder zetten de jongens van DAVO hier hun eerste brouwersstappen. We proberen echt een etalage te zijn voor bijzondere ondernemers.’’
In het Oorsprong-restaurant ’Brasserie Pa&Ma’ kunnen bezoekers lokale gerechten afhalen (en hopelijk binnenkort weer komen eten) en in haar permacultuurtuin leert Tulay Tunaydin kinderen en volwassenen op een zelfvoorzienende manier landbouw te bedrijven. De producten uit de moestuin zijn in de winkel te koop. “Zo willen we voor mensen het contact met voedsel en landbouw herstellen. Maar we willen vooral een plek zijn waar we oog hebben voor de omgeving, de natuur en voor elkaar.”
Ambities
Hoewel een groot deel van de activiteiten door corona werden afgeblazen, groeit het animo voor de ambachtelijke streekproducten gestaag. Tussen de lockdowns door zat het restaurant goed vol en inmiddels sloten zo’n 50 gezinnen zich al aan bij de coöperatie. Agrarische bedrijven uit de buurt als Tuinderij Haverkamp, Berrie Klein Swormink en nougatmaker Jerom’s leveren hun producten. Bartels hoopt dat steeds meer Deventenaren zich de komende jaren aansluiten. Met stiekem die drie procent als stip op de horizon. Bartels: “Dat zou mooi zijn. Al hebben we absoluut niet de pretentie dat we hiermee de wereld gaan veranderen, we zouden graag een steentje bijdragen aan een eerlijke en toekomstbestendige voedselvoorziening.”